Kompozisyon denildiğinde aklımıza ilk gelen edebiyat derslerinde bir konu üzerinde yazdıklarımızdır. Hâlbuki kompozisyon güzel sanatlar, mimarlık ve müzik gibi pek çok farklı alanlarda da kullanılır. Kelime anlamı, tıpkı puzzle yapar gibi ayrı ayrı parçaları bir araya getirerek bir bütün oluşturmaktır. Önce iskeleti oluşturup sonra da içini doldururuz. Müzikte bir bütün nasıl oluşturulur, nelere ihtiyaç var ve bunlar nasıl kullanılır, bu yazımda bahsedeceğim.
Anlaşılabilir bir kompozisyon için mantık ve tutarlılık önemlidir. İlk hamlemiz konumuzun ne olacağına karar vermek. Aşk konulu bir kompozisyon mu yazmak istiyoruz yoksa doğa, insan, bitki ya
da hayvan konulu mu? Ne hakkında yazmak istiyoruz?
Örnek olması açısından yazmak istediğim konuyu “insan” olarak seçtim. Peki insanın neşesi mi üzüntüsü mü, öfkesi mi kararlılığı mı ya da başka bir duygu durumu mu? Ben, insanın neşesini yazmak istedim. Yani elimde şu an net olarak bir konum var: bir insanın neşesi.
İkinci hamle, kompozisyonumun taslağını hazırlamak; kaç bölümden oluşmasını istiyorum, her bir bölümde duygu enerjisini nasıl bölmeliyim? En basit haliyle giriş-gelişme-sonuç çizelgesini izleyerek kompozisyonumu 3’e böldüm.
1. Bölüm : Neşe nedir ve bana ne hissettiriyor?
2. Bölüm : Neşelendiğim bir anı yazmak.
3. Bölüm : O anımın tüm günüme etkisiyle sonlandırmak.
Toparlayalım;
Konum: Bir insanın neşesi
Taslağım: Giriş - gelişme - sonuç olarak 3 bölümden oluşuyor.
Konu ve taslak hazır olduğuna göre müzikal işlemlere başlayabiliriz.
A. CÜMLE OLUŞTURMA
10 basamaklı bir merdiven düşünün, o merdivenin tüm basamaklarını bitirebilmeniz için sırasıyla 10 adım atmanız gerekir.
Müzikal bir cümle kurabilmemiz için de basamak sayısı kadar adım atmalıyız. İlk adımımız ton belirleme.
a. Ton Belirleme
Bir müzik kompozisyonunun tonu, konuyla bağlantılı olduğu sürece tutarlılık gösterir. Neşe konulu kompozisyonumun tonu majör olmalıdır ki o duyguyu daha net yansıtabilsin.
b. Figür
Ton bulunur bulunmaz geçilecek diğer adım, kompozisyonunuzun kaç kaçlık olacağına karar vermektir. Basit zamanlar arasından 4/4, 3/4 veya 2/4 seçmek daha rahat olacaktır.
Tonumu ve zamanımı bulduğuma göre sırada figür belirlemek var. Figür, müzikal yapının en minik halidir. Tona ‘merhaba’ dedirtecek notaları seçerek başlayabiliriz. Yani tonun 1. , 3. ve 5. derecelerini kullanarak arpej tekniğiyle bir figür oluşturabiliriz.
c. Motif
Elinizde hazır bir figür var ve buna motif kıyafeti giydireceksiniz. Motif, figürlerin birleşimiyle oluşur ve figürden sonraki küçük yapı taşıdır. Az önce bahsettiğim arpej tekniğiyle motifi oluşturabilirsiniz. Elinizde figür varsa motif de zaten ortaya çıkmıştır demektir.
d. Cümlecik
Mantıkla yola çıktınız ve cümleciğin ne demek olduğunu anladınız. Evet, tam da düşündüğünüz şey; cümlecik motiflerin birleşimiyle meydana gelir. Doğru tespit. Cümlecikler, bir cümle kadar yakın bir motif kadar eksik hissettirir ve tamamlanmak isterler. Tamamlanmaları için kendilerinden en az 2 tane olmalıdır ki iki yarım cümlecik tam bir cümleyi oluştursun. İşte tam da burada ‘Cümle’miz doğuyor.
e. Cümle
En az 2 cümleciğin birleşiminden oluşur. ‘Cümle’ yargı bildirir; sözün bittiği noktadır, yani tamamlanmışlık hissi verir. Şu an elinizde 1 cümleniz var. Bu bir cümle sizin giriş bölümünüz için yeterli olabilir. Bundan sonrası gelişme bölümünde anlatılacak cümlelerden oluşacak. Gelişme bölümü sizin cümlenizi süslediğiniz, betimlediğiniz, detaylandırdığınız bölüm olacak. B bölümünde size bununla ilgili fikirler sunacağım.
B. TEMALARIN KURULUŞU
Giriş kısmınız tamamlandı ve sıra gelişme bölümüne geldi. Elinizde şuana kadar 1 cümleniz var. Bu cümleyi oluşturan cümlecik, motif ve figürleri kullanarak bir gelişme bölümü hazırlayacağız. Nasıl mı?
a. Ritim değiştirerek
b. Aralıkları değiştirerek
c. Armoniyi değiştirerek
Cümle oluşturmaya ilk figürle başladık, motif ve cümlecik bunun devamını getirdi. Şimdi de ilk figürle başlayıp devamını tamamlayacağız. Elinizdeki figürün ritmik kalıbını ters çevirebilirsiniz ya da değiştirebilirsiniz, nota dizilimini ters çevirip değiştirebilirsiniz, figürün aralıklarını hesaplayıp aynı aralıklarla farklı notalar elde edebilirsiniz ya da aynı notaların aralıklarını değiştirebilirsiniz. Figür için yapılacak fikirleri motife ve cümleciğe de uygulayarak devamını sağlayabilirsiniz.
Böylelikle akıcılığı devam eden bir gelişme bölümü elinizde olacaktır. Bunu uzatmak ya da kısa tutmak ve akıcılığını korumak sizin elinizde.
C. SONUÇ
Elinizde bir giriş bir de gelişme bölümünüz var ve nasıl sonlandıracağım diye düşünüyorsunuz. En basit haliyle kompozisyonunuzun ilk fikir noktası sizin bu kompozisyondan çıkış noktanız olabilir. Bir sürprizle bitirmek istiyorum derseniz fikir temanızın tonunu değiştirip kompozisyonunuzu tamamlayabilirsiniz. Sürprizleri sevmem, basit bitsin istiyorsanız ana fikrinizin ını kullanabilirsiniz. Basit ama biraz farklılık olsun istiyorsanız, ana fikrinizi B bölümündeki fikirlerden yola çıkarak da
tamamlayabilirsiniz.
Artık elinizde bir müzik kompozisyonu var. İsterseniz üstüne vokal yazabilirsiniz ya da işi sadece enstrümanınıza bırakabilirsiniz.
Sizinle ‘Puzzle’ın iskeleti nasıl oluşturulur?’ kendi deneyimlerimle paylaştım. Bir sonraki yazımda bu puzzle’ın içini dolduracağız.
Schönbergg’in bir sözüyle yazımı sonlandırıyorum:
“Kompozisyon, organize edilmiş bir bütündür.”
Elektronik Müzik Akademisi bünyesinde hazırladığım ilk köşe yazısının sonuna geldik. Okuduğunuz için teşekkürler. Haftaya bu konunun devamı niteliğinde olan ikinci köşe yazımda görüşmek üzere!
Çiğdem Özer
müzik kompozisyonu nedir, müzik kompozisyonu ne işe yarar, müzik kompozisyonu ne anlama gelir, müzik kompozisyonu nasıl yazılır, müzik kompozisyonu nasıl oluşturulur, müzik kompozisyonu için neler önemli, müzikte bir bütün nasıl oluşturulur, müzikte bir bütün oluşturmak için nelere ihtiyaç var, anlaşılabilir müzik kompozisyonu nasıl yazılır, müzik kompozisyonu konusu nasıl seçilir, müzik kompozisyonu konusu ne olabilir, müzik kompozisyonu konusu neden önemli, müzik kompozisyonu kaç bölümden oluşur, müzik kompozisyonunda duygu enerjisini nasıl bölmeliyim, müzik kompozisyonunda taslak nasıl oluşturulur, müzik kompozisyonunda nasıl cümle oluşturulur, müzik kompozisyonunda ton belirlemenin önemi, müzik kompozisyonunda nasıl ton belirlenir, müzikte neye göre zaman seçilir, müzik kompozisyonunda figür nedir, müzik kompozisyonunda figür nasıl oluşturulur, müzik kompozisyonunda motif nedir, müzik kompozisyonunda motif nasıl oluşturulur, müzik kompozisyonunda cümle nedir, müzik kompozisyonunda nasıl tema kurulur, müzik kompozisyonunda tema kurmak için hangi adımlar izlenebilir, müzik kompozisyonunda akıcılık nasıl sağlanır, müzik kompozisyonunda akıcılık nasıl korunur, müzik kompozisyonu nasıl sonlandırılır, müzik kompozisyonu iskeleti nasıl oluşturulur